فومیهیکو ماکی و آراتا ایسوزاکی از معدود شاگردان زنده و کماکان مشغول به کار پدرمعماری معاصر ژاپن کنزوتانگه هستند. در این میان ماکی دغدغه اصلیاش در طراحی همواره انسان بوده است. وی حتی در اوج جریان متابولیسم ژاپن در دهه 60 میلادی که اغلب معماران ژاپنی و سایر شاگردان تانگه بدنبال طراحیهای با مقیاس عظیم برای شهرهای پساصنعتی بودند وی با ایده فرم های گروهی اش کماکان بر طراحی انسان محور تاکید میکرد. اغلب کارفرمایان ماکی با وی رفاقت بلندمدتی پس اتمام پروژه هایش دارند. ماکی اولین معمار ژاپنی است که به غرب سفر کرد و در آنجا آموخت اما در نسبت خود و مدرنیته مانند معماران قبل از خودش که در دفتر لوکوربوزیه کار میکردند، معماری غرب را به ژاپن وارد نکرد. برای وی مدرنیته تلاشی برای یافتن خود انسان بود. یکی از نقل قولهایی که به کرات از وی شنیده شده است از ادیب مکزیکی برنده جایزه نوبل اقای اکتاویو پاز است که میگوید:
’ مدرنیته جلوه فردیت انسان است آنگونه که در حال خواهند زیست. بنابراین هزاران مدرنیته برای هر هزار نفر وجود دارد‘
اگر چه ظاهر این بیان به فردیت انسانی در مدرنیته اشاره دارد ولی در واقع این بیانیه ای بر ضد جریان بین المللی کردن معماری بود. در دل این سخن مساله اصلی برای یک معمار را یافتن بستری برای سکونت خود جمعی یعنی آن چیزی که همواره دغدغه ماکی بوده است جای دارد. ماکی در مصاحبه ای با رولان هگن برگ میگوید ’آنچه مرا همواره برای معماری برانگیخته است این است که می خواستم اندکی خوبی به کارفرمایانم، به مردم و به جامعه بیافزایم. انسانها در تمام سنین و در تمام مکانها از این جهت شبیه بهم هستند که چیزهای خوب را دوست دارند و از چیزهای بد گریزانند.‘
بالاخره یکی دیگر از اهداف دشوارم در گفتگویی مستقیم با این پیشانی مهم معماری و شهرسازی ژاپن و ای بسا جهان محقق شد. گفتگو با ماکی از آن جهت مهم بود که وی برای بسیاری از ژاپنی ها الگوی یک معمار موفق ملی و فراملی بود... معماری که گذشته معماری ژاپن با هوشمندی به معماری معاصری هویت مند ارتقا بخشید... وی اگر چه در بحر مدرنیته نیز مستغرق شد اما چون شیوه آشنا کردن اموخت آب از تن بریخت و به حواشی آن آلوده نشد
به قول حافظ
آشنایان ره عشق در این بحر عمیق
غرقه گشتند و نگشتند به آب آلوده
برای وی معماری مدرن همچون یک زبان در خدمت بیان ژاپنی از فضا درآمد... شاید یکی از ویژگی مهم دیگر وی نیز گشتن و اموختن از معماری جهان و خصوصا معماری خاور میانه و دریای مدیترانه بود و البته ایران...
مصاحبه کردن با وی اواخر دهه نهم زندگی اش کاری بود بس دشوار ...
خلاصه ای از آن را تحت عنوان پرونده ای در مجله همشهری معماری به چاپ رساندم که علاقه مندان می توانند به شماره 25 بهار 93 مراجعه کنند...
